Thursday, March 29, 2012

EKSPOSITORI

EKSPOSITORI
            Ang tekstong expositori ay naglalahad ng masusing pagpapaliwanag kung paano ang isang abstrak na konsep na nasa isip ng tao na inuugnay sa isang tiyak na termino
HALIMBAWA:
            Dumarami na ang mga batang kulang sa nutrisyon dahil ito sa kahirapan na marami sa atin ngayon ang dumaranas ngunit ano nga ba ang dapat nating gawin sa ganitong konsepto ?Ang paghirap ng isang tao ay nakasalalay sa kanyang pagdidisisyon at ginagawa kaya naman may mga taong mabilis na tumatas at bumabababa dahil sa kanila ring mga ginagawa ito ang mga resulta ng kanilang pagpapabaya o pagpupunyagi. 

            Ang tekstong ekspositori ay tekstong may layon na magbigay ng impormasyon ukol sa sanhi at bunga.Ito ay napapaliwanag ng mahahalagang impormasyon sa teksto.Ito ay kadalasang walang pinapanigan.
HALIMBAWA:
Ang tae ay mabaho hindi mabango.

            Layunin ng tekstong ekspositori na magpaliwanag at maglahad ng mga impormasyon at ideya.

Saturday, March 17, 2012

Komunikasyon

                                                                    Komunikasyon

           Isa sa mga pinakadakilang tuklas ng tao ang komunikasyon. Kapag inalis ito, para nating pinahinto ang mundo. Kumikilos ang tao dahil sa bias ng komunikasyon. Dahil sapaghahatiran at pagpapalitan ng ideya, impormasyon, karanasan at mga saloobin ng tao, nagaganap ng mabuti at di-mabuti na syang pinagmumulan ng pag-unlad ng pamumuhay ng tao.
Daan ng tagumpay ng isang tao o pangkat ng mga tao, kaunlaran at katahimikan ng daigdig at ng pambansang kaligtasan, ang mabisang komunikasyon. Ang pagtuklas sa ibat ibang larangan pati na ang kalawakan ay saklaw ng komunikasyon ay higit na progresibo kaysa sa mga bansang huli sa bagay na ito.
Ibat ibang kahulugan ng komunikasyon
         Ang komunikasyon ay galling sa salitang ingles na communication, na siyang palasak na ginamit natin sa kasalukuyan, ay hinango sa salitang Latin na communis na ang ibig sabihin ay karaniwan. Ang pakikipagtalastasan ay pagbubuo sa isipan ng tatanggap ng mensahe ng isang ideya o larawang katulad ng nasa isip ng nagpapadala ng mensahe. Sa ganitong sitwasyon, ang dalawang panig ay mababahagian ng kanilang ideya sa paraang kasangkot ang pagsasalita, pakikinig, pag-unawa, pagbasa at pagsulat.
Masasabi ring ito ay isang sining at paraan ng paghahatid o paglilipat ng impormasyon, ideya at kaalaman njg isang tao sa kanyang kapwa.
P.E.
         Ang komunikasyon ay isang prosesong dinamiko, tuluy-tuloy, at nagbabago.
Webster
        Ang pakikipagtalastasan ay isang pakikipag-usap, isang pakikipag-unawaan.
Sa kabuuan ang komunikasyon ay isang paraan ng paghahatid ay pagtanggap ng lahat ng uri ng mensahe na kinasasangkutan ng magkakambal na proseso ng pagsasalita, pakikinig at pag-unawa.
Pinagmulan ng komunikasyon
         Noong likhain ng diyos nga tao, nilikha nya ito na makapiling ang iba pang kapwa nya tao. Sa pakikipamuhay nya sa lipunang kinabibilangan ay dapat lamang na sya ay makisalamuha, makibagay, makiisa at makipag-unawaan sa kanyang kasamahan.dahil ditto, pinagkalooban san g matuwid na pag-iisip ng diyos upang makagawa ng makabuluhang bagay. Kailangan nyang maipahayag ang kanyang kaisipansa kapwa kayat pinagkalooban sya ng diyos na makapagsalita upang maipahayag ang saloobin
          Ayon sa mga iskolar, senyas at simbolo ang ginagamit sa pakikipagtalastasan kasama ng pasalitang komunikasyon. Noong una upang maipahayag ng unang tao ang kanyang kaisipan at karunungan ay magsasalita ito.
          Hindi pa noon sumusulat ang tao. Kailangan nila ito upang maitago ang mahalagang tala na kailangang ingatan. Isa ito as pinakakaraniwang paraan ng pkikipagtalastasan sa lath ng larangan.
Ito ay pinakadakilang tuklas ng ta, nagsimula raw ito sa larawang iginuhit ng mga unang tao. Pinanatutunayan ito ng mga larawang nakaguhit sa espanya at kanlurang pransya noong unang panahon.
Ang mga ito ay ginamit nila sa pakikipag-unawaan at pagpapahayag. Ito ay tinawag nilang pictographs-simpleng larawan ng mga bagay na medaling maiguhit o maililok. Sa mga simpleng larawang ito ay nakapagbibigay sila ng kahulugan.Halimbawa sa pagguhit ng pana, nais nilang ihatid aypananakot at labanan.
Mula sa pictographs, ay natuklasan ang paggamit ng mga pinagsama-samang tunog na syang humantong sa pagkakatuklas ng alpabeto. Sa pinagsama-samang tunog ng mag titik ay nakalikha ng ibat ibang salita na ginamit sa pagpapahayag ng saloobin sa kapwa . ganyan nagsimula ang komunikasyong pasulat. Kasunod ng pagsulat ng tao, at pagli limbag. Unang nakilala ng paglilimbag sa tsina noong ika-11 daan taon at kumalat at nagging palasak.
          Ang komunikasyong di-kuryente ay nagsimula sa pagkakatuklas ng telegrapo noong 1840. Pagkatapos nito, lumitaw naman ang telepono noong 1876. Natuklasan at ginamit noong 1895, nagkaroon ng radio noong 1921, hanggang lumitaw ang komunikasyon satilayts(telstar) noong 1963.
Sa kasalukuyan patuloy nag pag-unlad ng komunikasyong dulot hg makabagong teknolohiya at kasabay ng pag-unlad nito ay ang pag-unlad ng kaisipan at pamumuhay ng mga tao sa buong daigdig.
Mga layunin ng komunikasyon
1. Magbigay daan tungo sa pag-uunawaan ng mga tao.
2. Makapagkalat ng tamang impormasyon at kapakipakinabang na kaalaman
3. Magbigay diin o halaga sa mga paksa o mga isyung dapat mabigyang-pansin, talakayin at dapat suriin ng mga mamamayan
4. Magbigay ng daan sa ibat ibang kaisipan, damdamin at saloobin ng mga tao.
Kahalagahan ng komunikasyon
Kapag inalis ito , para na nating pinahinto ang ikot ng mundo. Kumikilos ang tao dahil sa bias ng kumunikasyon. Dahil sa paghahatiran at pagpapalitan ng mga ideya, impormasyon, karanasan at mga saloobin ng tao, nagaganap ang iba’t ibang uri ng Gawain na nagbubunga ng mabuti at di mabuti na siyang pinag mumulan ng pag unlad ng pamumuhay ng tao.
Daan ng tagumpay ng isang tao o pangkat ng mga tao, kaunlaran at katahimikan ng daigdig at pambansang kaligtasan ang mabisang paraan ng kumunikasyon ay higit pang progresibo kaysa sa mga bansang huli sa bagay na ito.Komunikasyon ang pinagmulan ng kaugnayan, pagbabago at paunlad ng pangkatauhan.

KO

Monday, March 12, 2012

WIKA

KABANATA I
 Wika,Katuturan at Katangian

     Ano nga ba ang wika?
      Ang wika sa simpleng pagpapaliwanag ay ang kalipunan ng mga salita na ginagamit ng isang lipunan.Ito rin ang nagsisilbing instrumento niya tungo sa mabisang interaksyon sa kanyang kapwa.Dahil ito ay isang instrumento hindi matatawaran ang papel ng wika sa paghubog  ng kamalayan ng isang indibidwal upang siya ay lubos na maunawaan sa komunidadna kanyang kinabibilangan.
      Ayon kay Webster(1974,536)ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng mga pasulat o pasalitang simbulo.
      Ayon naman kay Archibald A.Hill sa kanyang papel na What is Language? ang wika ay ang pagunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong gawaing pantao.
      "Ang wika  ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili  at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit  ng mga tao kabilang sa isang kultura."Henry Gleason


       Mula sa dalawang katuturang nabanggit, mahahango natin ang pangunahin at unibersal na katangian ng wika na talakayin sa mga susunod na talataan:


1.May internal na ugnayan
Isa sa mga katangian ng anumang wika sa daigdig ay ang kakayahan nitong makabuo ng pangingusap sa loob ng isang pangungusap.


2.Ang wika ay arbitraryo
Ang bawat  wika ay may kanya kanyang katawagang ginagamit na idinikta ng isang lipunan o uniqueness ng isang salita bagaman magkasalungat.


3.ANG WIKA AY PRODUKTIBO AT LIKAS NA MAPANLIKHA
Ang kakayahan ng isang tao na gamitin  ang kanyang katutubong wika sa pagpapahayag na walang kahalintulad.


4.Ang wika ay isang ponemang-sosyal
Ang pagkakaroon ng komunikasyon sa pagitan ng dalawa o higit pang bilang ng tao na nangangahulugang  mas madaling natututunan  ang wika dahil sa paginterak natin sa ating kapwa.


5.ANG WIKA AY KAKAMBAL NG KULTURA
Gaya ng naipaliwanag kailan man ay hindi maipaghihiwalay ang wika sa kultura .Dahil bawat wika sa daigdig ay produkto ng mayamang karanasan ng isang lipunan.
Hal:
Nakasanayan na ng mga katagalugan na sabihing "sasama ka ba sa libing?"sa halip na "makikipaglibing ka ba?


6.ANG WIKA AY TUNOG
Nagkaiba ang kahulugan nito kapag  nag-iba ang tono ng pagkabigkas nito.
Hal:
Tinatawag nating aw-aw-aw ang tahol ng aso.Samantala sa ingles ay whoorff-whoorff-whoorff.Sa madaling salita,bawat wika ay may malaking kaibahan  batay sa kung paano ito binibigyan ng sariling interpretasyon.


KABANATA II
Mga teorya na pinagmulan ng wika


     Malinaw na ipinahahayag sa bibliya na ang wika ay kaloob ng diyos.Sa mga relihiyoso,walang duda ito.Sa bibliya pa rin isinasalaysay kung paanong mula sa iisang wika ang mga tao sa daigdig ay nagkaroon ng ibat-ibang wika.Naaalala mo pa ba ang kwento kay Babel at sa kanyang tore?
     Sa huling bahagi ng ikalabindalawang siglo,ang nga iskolar ay nagsimulang mag-usisa  kung paanong ang tao ay nagkaroon ng mga wika.Dahil dito,lumitaw ang mga sumusunod na teorya ukol sa pinagmulan ng wika.




1.TEORYANG BOW-WOW
Ayon sa teoryang ito ang wika raw ng tao ay mula sa panggagaya sa mga tunog sa kalikasan.Ang mga primitibong tao diumano ay kulang na kulang sa mga bokabularyong magagamit .Dahil dito ang mga bagay-bagay sa kanilang paligid ay natutunan nilang tagurian sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga ito.Kung kaya ang tawag nila sa aso ay aw-aw at sa pusa ay miyaw.


2.TEORYANG POOH-POOH


Unang natutong magsalita ang mga tao,ayon dito,nang hindi sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad ng sakit,tuwa,sarap,kalungkutan.takot,pagkabigla at iba pa.


3.TEORYANG YO-HE-HO
Sa teoryang  ito natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal.Hindi nga ba't tayo'y nakalilikha rin ng tunog kapag tayo'y nag-eeksert ng pwersa.Halimbawa nito ay kapag tayo ay nagbubuhat ng mabibigat na bagay,kapag tayoy sumusuntok o kapag ang ina ay nanganganak.


4.TEORYANG TA-RA-RA-BOOM-DE-AY
Likas sa mga sinaunang tao ang nga ritwal.Ayon sa teoryang ito,ang wika raw ng tao ay nag-ugat sa mga tunog na kanilang nililikha sa mga ritwal na ito na kalaunay nappapabagu-bago at nilapatan ng ibat ibang kahulugan.


5.TEORYANG TA-TA
Ayon naman sa teoryang ito ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kanyang ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at naging sanhi  ng pabkatuto ng tao na lumikha ng tunog at kalauna'y nagsalita .tinatawag itong ta-ta na nangangahulugang paalam o goodbye.


6.TEORYANG DINGDONG
Kahawig din ito ng teoryang bow-bow,nagkaroon daw ng wika ang tao ayon sa teoryang ito,sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-bagay sa paligid.Ngunit ang teoryang ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang  kundi sa mga bagay na nilikha ng tao.








KABANATA III
ANTAS NG WIKA


1.BALBAL
Ito ang pinakamababang antas ng wika na karaniwang ginagamit sa lansangan,tinatawag din itong singaw ng panahon sapagkat bawat panahon ay may nabubuong salita.Karaniwang nabubuo sa isang grupo tulad ng mga bakla.
HAL:
parak-pulis
tiboli-tomboy
juding-bakla


2.KOLOKYAL
Mga salitang ginagamit sa pang araw-araw na hinalaw sa pormal na mga salita.Nagttaglay ng kagaspangan ang mga salitang ito subalit maaari rin naman maging repinado batay sa kung sino ang nagsasalita gayon din sa kanyang kinakausapp.
HAL:
lika,naron,antay


3.LALAWIGANIN
Ito ang salitang karaniwang  dayalekto ng mga katutubo sa lalawigan.Isang palatandaan dito ay ang punto.


tagalog-aalis
ilokano-pumanaw
sebuano-molakaw
bikolano-mahali


4.PAMBANSA
Ginagamit sa mga aklat,babasahin at sirkulasyong pang madla.Ito rin ang wikang ginagamit sa paaralan at sa pamahalaan.
HAL:
aklat,ina,ama,dalaga


5.PAMPANITIKAN
Ito ang pinakamayamang uri.Kadalasa'y ginagamit ang mga salita sa ibang kahulugan  gaya nng idyoma at tayutay.
HAL:
Mabulaklak ang dila
Kaututang dila
Balat sibuyas